Đăk Nông: Tiêu, cà phê – “cặp đôi hoàn hảo”

Cà phê và hồ tiêu là hai loại cây trồng chủ lực của người dân Tây Nguyên nói chung và tỉnh Đăk Nông nói riêng. Trong những năm gần đây, giá hồ tiêu tăng cao đã hấp dẫn nhiều người nông dân đổ xô vào trồng, một số hộ khác không còn diện tích để phát triển thêm cây hồ tiêu đã tiến hành trồng xen trong vườn cà phê. Anh Nguyễn Khắc Tấn ở thôn 7, xã Nhân Đạo, huyện Đăk Rlấp là một trong số đó, nhưng điểm khác biệt lớn nhất ở anh là anh biết “đi tắt đón đầu”.

Thử nghiệm thành công 3 phương thức trồng xen tiêu trong vườn cà phê

Vào những năm 2003 – 2004, khi xã Đăk Sin là vùng tiêu nổi tiếng của huyện Đăk Rlấp đang lao đao với bệnh chết nhanh, chết chậm và đang đứng trước nguy cơ xóa sổ một cây trồng có tiềm năng kinh tế cao, thì thời điểm đó anh Tấn đã đi tham quan rất nhiều vườn tiêu bị chết và anh nhận thấy được mức độ bệnh lây lan rất nhanh trong vườn tiêu. Anh đặt ra câu hỏi là làm thế nào để hạn chế sự lây lan của bệnh chết nhanh trên vườn tiêu. Cuối cùng anh đã tiến hành thử nghiệm 3 phương thức trồng cây hồ tiêu khác nhau trên diện tích 2ha vườn của gia đình. Phương thức thứ nhất, anh lựa chọn trồng thuần với 400 trụ tiêu; phương thức thứ hai là trồng xen lô trong vườn cà phê với số lượng 400 trụ và phương thức thứ ba là trồng xen cây trong vườn cà phê với số lượng 200 trụ.

Đối với phương thức trồng xen lô, anh thiết kế lô trồng với 100 trụ tiêu, khoảng cách trồng là 3m x 3m và sử dụng cây lồng mức, muồng đen để làm trụ sống cho dây tiêu leo bám. Lô tiếp theo là cà phê với 300 gốc cà phê và cứ 5 hàng cà phê anh trồng xen 1 hàng hồ tiêu. Như vậy, trên mảnh vườn của gia đình anh có 5 lô trồng cà phê và 4 lô trồng hồ tiêu. Toàn bộ 600 trụ tiêu được anh trồng xen trong vườn cà phê đều sử dụng trụ sống cho dây tiêu leo bám, còn 400 trụ tiêu trồng thuần anh sử dụng trụ chết cho dây tiêu leo bám và anh sử dụng giống tiêu Vĩnh Linh để trồng.

Theo đánh giá của anh Tấn: Những dây tiêu leo bám trên trụ chết giai đoạn đầu thường cho năng suất cao, dễ chăm sóc nhưng độ rủi ro cao. Còn đối với những dây tiêu leo bám trên trụ sống, những năm đầu năng suất thường thấp nhưng tăng dần sản lượng theo từng năm, tốn công chăm sóc và mức độ đầu tư cao hơn so với dây tiêu leo bám trên trụ chết. Năm vừa qua, anh đã thu được 4,2 tấn hồ tiêu, trong đó năng suất trung bình của các dây tiêu leo bám trên trụ sống là 5kg/trụ và năng suất trung bình của các dây tiêu leo bám trên trụ chết là 3kg/trụ.

Anh Tấn đã thành công trong việc thử nghiệm 3 phương thức trồng xen tiêu trong vườn cà phê cho năng suất cao (theo nathandelvale)

Kinh nghiệm

Anh chia sẻ một số kinh nghiệm trồng hồ tiêu như sau: "Để có được thành quả như ngày hôm nay, gia đình tôi đã phải mất bao công sức, từ chọn giống, xử lý hom giống, xử lý đất, bố trí các phương thức trồng xen cây hồ tiêu trong vườn cà phê cho đến việc làm cỏ, bón phân, cắt tỉa…tất cả đều phải theo đúng kỹ thuật. Trước khi trồng một tháng phải xử lý đất rất kỹ bằng vôi, sau đó bón lót phân chuồng hoai và lân. Khi được 1 năm tiến hành đôn dây tiêu, vét bồn vừa phải để thuận tiện chăm sóc, làm cỏ hạn chế tới mức tối đa việc làm tổn thương bộ rễ và đặc biệt là đối với những dây tiêu trồng xen trong vườn cà phê được leo bám trên cây trụ sống. Vào mùa khô, tiêu có cây che bóng nên không cần tưới nước, tiêu được chăm sóc tốt nên ít bị sâu bệnh hại".

Anh bật mí kinh nghiệm trồng hồ tiêu xen trong vườn cà phê vừa cho năng suất cao nhưng vẫn đảm bảo cho cây cà phê sinh trưởng và phát triển tốt: “Đối với việc chăm sóc cây cà phê quan trọng nhất là nuôi cành, tạo tán cho cây. Khi thực hiện công việc này, tôi thường tạo sự thông thoáng và cân đối cho cây trồng. Đối với những vùng đất có độ dốc lớn, tôi thường bấm ngọn lần 1 ở độ cao 1,3m, làm như vậy sẽ hạn chế được các cành cấp 1 sát với mặt đất từ đó giảm thiểu được nguồn nấm bệnh xâm nhập và gây bệnh đối với cây cà phê. Ngoài ra, tôi cũng rất chú trọng đến vấn đề bón phân hữu cơ cho cây cà phê. Cứ 3 năm một lần, tôi sử dụng phân chuồng hoai mục để bón, lượng bón là 1 bao loại 25kg cho một gốc cà phê, các năm còn lại tôi thường sử dụng phân vi sinh Komix. Bên cạnh đó, hàng năm vào giai đoạn làm cành, làm chồi tôi thường sử dụng chúng để ép xanh trong vườn. Đối với những cành bị sâu, bệnh gây hại, tôi thường gom lại đưa ra khỏi vườn cây và tiêu hủy.

Còn đối với hồ tiêu, đặc biệt là những trụ hồ tiêu trồng xen trong vườn cà phê, tùy vào cây làm trụ sống là muồng đen hay lồng mức mà hàng năm cần tiến hành rong cành (đối với muồng đen hàng năm rong cành 3 – 4 lần, còn đối với cây lồng mức thì làm 2 – 3 lần). Trong quá trình rong cành cây trụ sống cần hạn chế tác động đến dây tiêu. Bên cạnh đó, vào giai đoạn làm cành, làm chồi cây cà phê cần hạn chế tối đa sự tác động đến những trụ tiêu trồng xen trong vườn. Cũng giống như cây cà phê, cứ 3 năm một lần tôi sử dụng phân chuồng hoai mục để bón, lượng bón là 25kg/trụ, các năm còn lại tôi sử dụng phân vi sinh Komix để bón cho cây".

Doanh thu hơn 700 triệu/2 ha/năm

Anh Tấn cho biết, trong năm 2013 anh đã thu được 4,2 tấn hồ tiêu và 6 tấn cà phê nhân từ 1.500 gốc cà phê. Tổng thu nhập của gia đình anh là 744.000.000 đồng.

Chi phí đầu tư trong năm 2013 cho vườn cây, như sau:
- Phân chuồng hoai mục là 4.500 bao x 20.000 đồng/bao = 90.000.000 đồng
- Nấm Trichoderma: 30 kg x 70.000 đồng/kg = 2.100.000 đồng
- Phân NPK: 3.000 kg x 12.000 đồng/kg = 36.000.000 đồng
- Thuốc bảo vệ thực vật, vôi: = 15.000.000 đồng
- Phân bón lá: = 15.000.000 đồng
- Chi phí tưới nước: = 20.000.000 đồng
- Công chăm sóc và thu hoạch: = 140.000.000 đồng

Tổng chi phí đầu tư cho 2ha trồng xen là 318.100.000 đồng, trong khi tổng thu nhập của gia đình anh là 744.000.000 đồng. Như vậy, với 2ha trồng xen hồ tiêu trong vườn cà phê, gia đình anh đã thu được lợi nhuận là 425.900.000 đồng/năm.

Với sự sáng tạo, dám nghĩ và dám làm, anh đã thực hiện thành công mô hình trồng xen cây hồ tiêu trong vườn cà phê theo các phương thức khác nhau. Theo đánh giá của anh, từ khi trồng đến nay vườn cây chưa thấy xuất hiện sâu, bệnh hại trên diện rộng, đặc biệt là đối với cây hồ tiêu.

Cây tiêu là loại cây trồng lâu năm cho thu nhập cao, bền vững, anh đã thử nghiệm thành công các phương thức trồng xen tiêu trong vườn cà phê nhưng vẫn đảm bảo năng suất cao. Vì vậy anh ví hai loài cây này như "cặp đôi hoàn hảo" trong sản xuất nông nghiệp. Tuy nhiên, để trồng xen hồ tiêu trong vườn cà phê đạt hiệu quả cao, trong thời gian tới các ngành chuyên môn cần có các nghiên cứu chuyên sâu trong việc bố trí trồng xen cây hồ tiêu trong vườn cà phê để có định hướng và hướng dẫn kỹ thuật cho người dân.

Lê Văn Bằng
Nguồn: www.khuyennongvn.gov.vn